Chuyện về người quản trang ở Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm

Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm rộng 11.000m2, nằm gọn trong thung lũng, được bao bọc giữa những dãy núi rừng trùng điệp. Nơi đây hiện có 2.245 phần mộ liệt sĩ của 32 tỉnh, thành trong cả nước, trong đó có 16 phần mộ liệt sĩ của nước bạn Lào. Những năm gần đây, số lượng mộ quy tập về nghĩa trang ngày càng nhiều, đặc biệt việc thực hiện chương trình phối hợp tìm kiếm, cất bốc, quy tập hài cốt liệt sĩ giữa hai tỉnh Thanh Hóa - Hủa Phăn nói riêng, hai nước Việt Nam - Lào nói chung đã đưa hài cốt liệt sĩ là quân tình nguyện Việt Nam hy sinh trên đất bạn Lào cũng như cán bộ, bộ đội, lưu học sinh Lào hy sinh tại Việt Nam vào nghĩa trang.

Mỗi khi đặt chân vào Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm, ai cũng cảm nhận được sự linh thiêng xen lẫn niềm xúc động tự hào. Không chỉ bởi mùi hương trầm phảng phất, hay bởi khu nghĩa trang nằm giữa không gian trầm mặc của núi rừng... Điều góp phần làm nên sự tôn nghiêm ấy còn là hình ảnh người quản trang Phạm Văn Nguyễn vẫn hàng ngày cần mẫn bên từng ngôi mộ với công việc quen thuộc: quét lá, dọn cỏ, chăm cây...

Dẫn chúng tôi đến viếng phần mộ các liệt sĩ, ông Phạm Văn Nguyễn, tổ trưởng tổ bảo vệ Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm, tâm sự: “Ai cũng nghĩ chiến tranh khốc liệt bởi ở đó có những gian khổ, mất mát, hy sinh... Nhưng mỗi ngày đối diện với hơn 2 nghìn phần mộ ở nghĩa trang này, tôi mới thấy nỗi đau do chiến tranh gây ra không đơn thuần chỉ là mất mát, hy sinh mà đó còn là nỗi đau dai dẳng suốt cả cuộc đời một con người. Chiến tranh đã cướp đi tuổi xuân, sinh mạng của họ nhưng có những người khi về với đất mẹ vẫn chưa ai biết họ tên gì, ở đâu. Và cũng chính vì vậy ngay tại ở nghĩa trang này đã có tới gần 1.000 phần mộ vô danh...”.

Gắn bó với nghĩa trang đã 27 năm nay, ông Nguyễn xem những phần mộ liệt sĩ như những người thân đã khuất của mình. Với ông Nguyễn, việc trông coi, chăm sóc nghĩa trang không chỉ là công việc, là nhiệm vụ mà còn là sự tri ân với những người đã hy sinh bảo vệ Tổ quốc.

Khi hỏi về kỷ niệm nào với ông là sâu sắc nhất trong suốt 27 năm chăm lo “giấc ngủ” cho anh linh các liệt sĩ, ông Nguyễn chia sẻ: Những câu chuyện tìm mộ liệt sĩ thì nhiều lắm, tôi không thể nhớ mình đã khóc bao nhiêu lần khi chứng kiến những cảnh đoàn tụ giữa thân nhân và liệt sĩ. Nhưng cuộc gặp gỡ khiến tôi nhớ nhất đó là vào khoảng năm 2010, khi ấy đã rất khuya, nghe tiếng xe ô tô đến gần nghĩa trang tôi liền nhổm người dậy, đoán chắc là thân nhân đến tìm mộ liệt sĩ, vội vàng bật điện và mời mọi người vào nhà khách nghỉ ngơi, uống nước. Qua giới thiệu được biết, những người này đến từ tỉnh Thái Bình, tìm mộ liệt sĩ theo giấy báo tử, họ đã sang tận Lào tìm kiếm và được biết phần mộ đã chuyển về Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm. Nghe thông tin, quê quán, ông Nguyễn đã trả lời ngay là có phần mộ của liệt sĩ ở đây và còn nắm rõ được vị trí phần mộ, người nhà vui mừng khôn xiết. Cả đêm ấy họ không ngủ được khiến ông Nguyễn cũng mừng theo mà không thể nào chợp mắt. Chứng kiến những cuộc gặp gỡ như vậy khiến ông Nguyễn không cầm được nước mắt. Đó cũng là niềm vui lớn của người làm quản trang như ông.

Quản trang không phải công việc quá nặng nhọc nhưng thường thì ít ai dám đảm nhận. Khi hỏi về việc này, ông Nguyễn khẳng định việc quản trang chỉ có thể làm tốt khi mình có tấm lòng và nhiệt huyết, tạm gác sang bên chuyện cơm áo gạo tiền. Mặc dù năm nay đã 55 tuổi, song hàng ngày ông Nguyễn vẫn cặm cụi nhổ cỏ, thắp hương cho các phần mộ liệt sĩ và coi đó là một phần quan trọng trong cuộc sống của mình. Được biết, công việc dọn cỏ chiếm nhiều thời gian nhất, dọn cả ngày cũng chỉ được một lô khoảng 80 - 100 phần mộ. “Đợt này trời nắng, nên khoảng hơn 5 giờ sáng tôi đã bắt tay vào công việc, vừa làm vừa trò chuyện với các liệt sĩ luôn vậy, các chú bộ đội cũng có người bầu bạn mà tôi thì cũng thấy lòng nhẹ nhõm hơn. Hơn nữa những ngày tháng 7 rất đông thân nhân của liệt sĩ, các cơ quan, đoàn thể đến đây dâng hương nên mọi thứ cũng nên chu tất” - ông Nguyễn chia sẻ.

Ông Nguyễn cho biết thêm, trước đây cùng với ông còn có “cô Liễu”, “bác Nội” chăm sóc nghĩa trang. Họ là những người “đồng nghiệp” đã tiếp thêm sức mạnh, nghị lực giúp ông thêm gắn bó với công việc đầy ắp nghĩa tình này. Trước khi được trùng tu, nâng cấp vào năm 2006, nghĩa trang chưa có nhà tưởng niệm và nhà khách. Khi có gia đình liệt sĩ tới thăm mộ, “bác Nội” thường dẫn họ về nhà mình ăn uống, nghỉ ngơi. Có nhiều gia đình ở xa, cả năm thậm chí vài năm mới về thăm mộ một lần. Có những đợt tiếp nhận số lượng lớn liệt sĩ về nghĩa trang, cô Liễu, bác Nội lại cùng tôi cố gắng sắp xếp, hỗ trợ gia đình thân nhân liệt sĩ làm thủ tục bằng tất cả tấm lòng và sự tri ân sâu sắc.

Ông Lê Phú Hiền, Trưởng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Bá Thước, cho biết: Ông Phạm Văn Nguyễn đã đảm nhận việc trông coi, chăm sóc nghĩa trang gần 30 năm, ông luôn nhiệt tình, trách nhiệm và tâm huyết với công việc. Tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc tế Đồng Tâm luôn được giữ gìn sạch đẹp, các phần mộ được thắp hương chu đáo. Đặc biệt, khi có thân nhân đến tìm mộ liệt sĩ, ông Nguyễn rất nhiệt tình, tường tận chỉ dẫn cho họ đến tận phần mộ liệt sĩ. Dù công việc rất bận rộn, nhưng ông sẵn sàng huy động cả vợ con cùng nấu cơm, tổ chức ăn ở cho mọi người đến thăm, nghỉ đêm chu đáo. Công việc tuy giản dị nhưng thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc đối với các thế hệ cha anh, những người đã hy sinh anh dũng cho Tổ quốc và cuộc sống hòa bình hôm nay.